2023-жылдын 19-июлунда Казакстандын мамлекет башчысы Сауд Арабия Падышалыгына иш сапары менен барат. Бул Касым-Жомарт Токаевдин ыйык жерлер өлкөсүнө болгон экинчи сапары. Былтыр эки мамлекеттин ортосундагы дипломатиялык мамилелердин түзүлгөнүнүн 30 жылдыгына карата Казакстандын президенти катары Сауд Арабия Падышалыгына алгачкы расмий сапарын жасаган.

Сапар жемиштүү болуп, анын жүрүшүндө төмөнкү иш-чаралар өткөрүлгөн: падышалыктын мураскор ханзаадасы Мухаммед бин Салман менен сүйлөшүүлөр; Сауд Арабиясынын Мамлекеттик инвестициялык фондунун менеджери Ясер Аль-Румаян менен жолугушуу; соода жүгүртүүнү жогорулатуу, туристтик потенциалды өнүктүрүү, ошондой эле маданий-гуманитардык кызматташтыкты чыңдоо боюнча бир катар эки тараптуу документтерге кол коюу. Андан сырткары, Касым-Жомарт Токаев  чакан ажылыкка барууга да жетишкен.

Касым-Жомарт Токаев иш сапарынын жыйынтыгында Сауд Арабиясы Казакстандын алдыңкы стратегиялык өнөктөштөрүнүн бири экенин баса белгилеген.

“Сауд Арабиясы Казакстандын эгемендигин биринчилерден болуп тааныган мамлекет. Бул мезгилде эки өлкөнүн кызматташтыгы көп тармактарда чыңдалды. Азыр казак-сауд мамилеси жогорку деңгээлде. Бирок, биз кызматташууга жаңы дем берүүнү каалайбыз. Бул чечим биздин өлкөлөрдүн жалпы таламдарына жооп берет. Биздин эки тарапка тең пайдалуу мамилелер мындан ары да чыңдала берерине ишенем”, - деди мамлекет башчысы.

Перспективалар жөнүндө

Былтыркы сапарда соода-экономикалык жана инвестициялык кызматташуу маселелери талкууланган. Казакстан саудиялык инвесторлор үчүн эки тарапты кызыктырган ар кандай келечектүү тармактарда өзгөчө шарттарды жана кеңири преференцияларды сунуштаган. Белгилей кетсек, эки тараптуу мамилелер түзүлгөндөн бери эки өлкөнүн ортосунда түрдүү деңгээлдеги өз ара 85 жолу визит болгон. Сауд Арабия Падышалыгы Казакстандын мунай тармагына, атап айтканда, геологиялык чалгындоо иштерине инвестиция салууга кызыкдар. Эки мамлекеттин  экспорттук-импорттук потенциалы келечектүү: айыл чарба продукциясын, анын ичинде халал продукциясын экспорттоо, технологияларды импорттоо жана Казакстан Республикасынын экономикасынын реалдуу секторлоруна инвестицияларды тартуу. Казакстандан уран чийки затын жеткирүүдөн баштап, ядролук технологияларды берүүгө чейин каралып жаткан атом энергетикасы жаатында кызматташууда да чоң потенциал бар.

Казакстан космос мейкиндигин өнүктүрүү жаатында да алда канча алдыда, Сауд Арабиясынын космостук өнөр жайын өнүктүрүүгө жана Saudi Vision-2030 стратегиясынын алкагында өзүнүн космостук программасын түзүүгө (Казакстандын колдоосу менен) колдоо көрсөтүү үчүн кеңири мүмкүнчүлүктөргө ээ.

Астана менен Эр-Рияддын ортосундагы эки тараптуу соода-экономикалык мамилелерди өнүктүрүү транзиттик, транспорттук жана логистикалык мүмкүнчүлүктөрдү диверсификациялоого жана кеңейтүүгө да оң таасирин тийгизет, мында Казакстан алдыңкы орундардын бирин ээлеген Транскаспий багытынын маанилүүлүгү баса белгиленет. Ал Кытай, Казакстан, Азербайжан, Грузия, Иран, Түркия жана башка мамлекеттердин транспорттук жолдорун бириктирет.

Казакстан менен Сауд Арабиясынын активдүү кызматташуусу ОПЕК форматында да, келечекте эки өлкө мүчөлүккө арыз берген БРИКСте да пландаштырылган. Энергетика рыногундагы кырдаал дүйнөлүк кырдаалды эске алуу менен кыйла өзгөрмөлүү жана турукташтырууну талап кылат. Ал эми нефть өндүрүүнү кыскартуу/көбөйтүү маселелери ачык бойдон калууда. Бул тармакта эки мамлекет бири-бирине пайдалуу болушу ыктымал.

Казакстандын айыл чарба тармагындагы ресурстары: айдоо аянттары жана жайыттары, мал чарбачылыгынын жогорку рентабелдүүлүгү, ун жана буудайдын ийгиликтүү өндүрүлгөндүгүн эске алсак, Казакстан Сауд Арабияга жогорку сапаттагы продукцияны жеткирип тура ала турган туруктуу жана өнүккөн мамлекеттердин бирине айланышы толук мүмкүн.

Туризм да эки тараптын кызыкчылыгы бар маанилүү тармактардын бири.

Ошентип, Казакстандын башчысы К.Токаевдин Сауд Арабияга сапары дипломатиялык жактан өз ара пайдалуу кызматташтыкты куруунун уландысы жана Жакынкы Чыгыш өлкөлөрү менен тынчтык саясатын куруунун маанилүү бөлүгү болуп саналат.

Серепчилердин пикири боюнча, Казакстандын президенти К.Токаевдин Эр-Риядга сапары эки өлкөнүн инвестиция, экономика жана соода тармагындагы өз ара аракеттенүүсүнө оң таасирин тийгизет, ошондой эле эки тараптуу мамилелерин бекемдейт.